Rozpalanie od góry

Rozpalanie od góry polega na zastosowaniu w starych piecach i kotłach nowoczesnej techniki palenia (spalania współprądowego – tak działają nowoczesne kotły retortowe). Ta prosta i bezkosztowa zmiana pozwala spalać węgiel i drewno bez kopcenia (a nawet zupełnie bez dymu), oszczędzać pieniądze i czas, którego nie trzeba już spędzać w kotłowni. Stary kocioł rozpalony od góry nie będzie tak efektywny i wygodny jak nowoczesne kotły, ale i tak w porównaniu z dotychczasowym stanem poprawa będzie kolosalna a jej koszt – nawet nie zerowy a ujemny, bo zarobisz na efektywniejszym spalaniu.

Jak działa rozpalanie od góry

Cały trik w rozpalaniu od góry to przeniesienie warstwy żaru z dołu na górę paleniska. Budowa kotła nie zmienia się, powietrze nadal płynie spod rusztu ku górze. Jednak teraz żar pomału schodzi ku dołowi (z równą łatwością jak w paleniu od dołu wędrował ku górze) a dym wydostający się z warstwy zimnego jeszcze opału musi przejść przez żar, gdzie ulega praktycznie całkowitemu spaleniu. Do komina lecą (niemal) przezroczyste spaliny a ze spalenia dymu powstaje więcej ciepła.

Rzecz jasna nawet przezroczyste spaliny nie oznaczają zerowej emisji zanieczyszczeń – ale badania (wymienione poniżej) pokazują, że spadek emisji pyłów jest ponad 50-procentowy względem standardowego kopcenia. Nade wszystko spada zużycie paliwa a emisja z takiego paliwa – którego nie trzeba było kupić i nie zostało spalone – jest zerowa.

Przebieg całego cyklu palenia przedstawia poniższy rysunek. Palenie od góry z przyczyn technicznych jest procesem cyklicznym, tj. wrzuca się na początku określoną ilość opału, rozpala i czeka do jej wypalenia, aby rozpalić od nowa (nie ma zbytnio możliwości, by dołożyć opału od spodu). Choć palaczowi przywykłemu do szuflowania co godzinę może się to wydać karkołomne, palenie bez dokładania jest możliwe i całkiem proste – to głównie zmiana nawyku. W szczegółowej instrukcji palenia od góry poznasz różne sposoby jak sobie radzić, gdy trzeba palić na okrągło.

Na tej samej zasadzie co palenie od góry, tylko w mniejszej skali, działają palniki w kotłach podajnikowych i dlatego kotły te spalają węgiel czysto i efektywnie.

Poniższe zdjęcia przedstawiają proces rozpalania od góry węgla typu 32.1 w kotle Camino pracującym na naturalnym ciągu, z dopływem powietrza pod ruszt ustawionym najprościej jak się da: za pomocą śruby regulacyjnej przy klapce. Zostały wykonane przez żaroodporną szybę zamontowaną w miejsce drzwiczek zasypowych, dzięki czemu prezentują rzeczywisty obraz tego, co się w kotle dzieje. Zaglądanie przez uchylone drzwiczki powoduje dopuszczanie do paleniska dużych ilości powietrza, więc mocno zmienia sytuację tam panującą.

Rożnicę między efektami kiepskiego palenia (dużej ilości paliwa od dołu) i czystszą metodą (od góry) świetnie pokazuje poniższy film. W obu piecach spalany jest węgiel z kopalni Piast w identycznych ilościach, przy czym po lewej wsypany jest szczodrze na żar (tak jak wielu producentów kotłów zaleca w instrukcjach!), a po prawej — rozpalony od góry.

Proces rozpalania od góry i efekty tegoż przedstawia na poniższym filmie kominiarz Tomasz Szołdrowski z Nowego Sącza.

Instrukcja palenia od góry – krok po kroku

Szczegółowy opis praktyczny tej metody znajdziesz w instrukcji palenia od góry.

Skąd wiemy, że rozpalanie od góry jest czystsze?

Nieomal brak widocznego dymu i ogólny spadek zużycia opału pozwalają każdemu, kto taki efekt u siebie obserwuje, z ogromną dozą pewności twierdzić, że dzięki rozpalaniu od góry spada emisja zanieczyszczeń towarzyszących wyprodukowaniu danej ilości ciepła.

Dobrze by było jednak wiedzieć dokładniej, na jakie efekty można liczyć. Tak się składa, że rozpalanie od góry zostało dość dobrze przebadane przez poważne jednostki naukowe w kilku miejscach na świecie. Stwierdzono min. 50-procentowy spadek emisji pyłów.

Jest też jedno polskie badanie, które przedstawia wnioski przeczące wynikom wszystkich innych badań, ale zważywszy na fakt, że zostało zlecone i wykonane przez ośrodki od dawna jawnie nam wrogie, jego rzetelność stoi pod wielkim znakiem zapytania. Chcesz szczegółów – zobacz przegląd wszystkich znanych nam wyników badań rozpalania od góry.

Czy rozpalanie od góry jest bezpieczne?

Samo w sobie rozpalanie od góry nie niesie nowych zagrożeń (kilka niweluje, m.in problem wybuchów gazów czy niebezpieczeństwo pożaru komina), ale niebezpieczne mogą się okazać twoje zaniedbania w kotłowni i przyległościach, które zmiana techniki palenia może ujawnić.

Na jakiej podstawie tak twierdzimy:

• już ponad 10 lat palenie od góry szerzy się intensywniej w Polsce, stosowane jest w przeróżnych kotłach, zalecają je największe firmy kotlarskie w instrukcjach swoich wyrobów a nie ujawniły się przy tym żadne nieznane problemy,
• palenie od góry jest szeroko promowane w Europie Zachodniej na szczeblu regionalnym i państwowym (patrz parę akapitów niżej), choć tam głównie pali się drewnem w piecach i kominkach,
• część kotłów górnego spalania, które mają w swoich instrukcjach ten sposób palenia, nie różnią się ani o jotę od tych, które tego zapisu nie mają – problem nie tyle w technice, ale w mentalności producentów.

Głównym ryzykiem przy rozpalaniu od góry jest wsypanie na raz większej ilości paliwa. Jeśli kocioł jest bardzo nieszczelny, to po rozpaleniu całości może dojść do gwałtowniejszego niż zwykle wzrostu temperatury, a nawet zagotowania wody (w poprawnie wykonanej instalacji grzewczej nie jest to groźne, ale nie wszystkie instalacje są poprawnie wykonane; zresztą lepiej tej sytuacji unikać). Sprawy, na jakie trzeba zwrócić uwagę przed pierwszym rozpaleniem od góry, zostały dokładniej opisane w szczegółowej instrukcji palenia od góry.

Skądinąd być może usłyszysz jakoby palenie od góry miało grozić pożarem, wybuchem, zaczadzeniem, uszkodzeniem kotła itp. Jest to albo naciąganie faktów (przypisywanie paleniu od góry możliwych efektów zaniedbań w kotłowni), albo zwyczajne kłamstwa. Rozsiewają je ośrodki wrogie jakiejkolwiek formie czystszego palenia w starych kotłach i piecach. Ich interesem jest, byś kupił nowoczesny kocioł a nie próbował lepiej używać starocia. Wydaje im się, że gdy nauczysz się palić bez kopcenia, to ta umiejętność (a nie brak kilkunastu tysięcy wolnej gotówki) powstrzyma cię przed tym zakupem.

Jako ludzie nieomal z lasu nie mamy autorytetu ani środków, by cię przekonać albo dać jakieś gwarancje. Samodzielnie musisz ocenić, komu wierzyć. Partyzancko próbujemy opróżniać to szambo, za którego napełnianie inni latami brali pieniądze a teraz nic ich nie obchodzi. Dlatego musimy działać wbrew instrukcjom i branżowym autorytetom, co z automatu stawia nas na kiepskiej pozycji.

Europa promuje rozpalanie od góry

Rozpalanie od góry jest znane za granicą jako prawidłowa technika palenia, polecane i promowane m.in:

• przez renomowanych europejskich producentów kominków jak HWAM czy Jøtul
• w Szwajcarii w kampanii edukacyjnej prowadzonej przez związek kantonów
• w RPA w ogólnokrajowej kampanii informacyjnej prowadzonej przez państwo
• w Austrii w kampanii współtworzonej przez tamtejsze Ministerstwo Środowiska
• w Austrii w broszurze wydanej przez wydział ds. środowiska lokalnych władz Karyntii
• w Niemczech a dokładnie w Bawarii w publikacjach landowego Ministerstwa Środowiska
• w Niemczech a dokładnie w Nadrenii-Północnej Westfalii w publikacjach landowego Ministerstwa Środowiska
• w Niemczech w publikacji Ministerstwa Środowiska Nadrenii-Palatynatu
• w Niemczech w kampanii współtworzonej przez tamtejsze Ministerstwo Rolnictwa
• w Niemczech w publikacji instytutu Technologie- und Förderzentrum
• w Europie w ramach niemiecko-duńskiej kampanii Clean Heat promującej m.in. efektywne i jak najmniej szkodliwe metody obsługi pieców

W Polsce stale przybywa producentów kotłów, którzy zalecają ten sposób palenia w instrukcjach obsługi swoich wyrobów pracujących na naturalnym ciągu (w kotłach z nadmuchem zdarza się to znacznie częściej, choć zwyczajowo dotyczy tylko miału).
Wiemy o: Defro, PEREKO, Setlansie, Heiztechnik, Heitz, Klimoszu, Zębcu. Sprawa jest trudna do śledzenia na bieżąco, bo firm kotlarskich jest multum a w internecie często latami wiszą stare instrukcje nawet jeśli w papierowych dodano informację o rozpalaniu od góry.
Palenie od góry popiera także Krajowa Izba Kominiarzy.

Pozytywne efekty rozpalania od góry potwierdzają setki tysięcy czytelników wątku na forum Muratora, gdzie ta metoda palenia została opisana, a którego licznik odwiedzin od 2008 roku przekroczył już 5 milionów. Również na tej stronie tysiące ludzi dowiedziało się o tej metodzie palenia, wypróbowało ją i stosuje z powodzeniem. Nie znaczy to, że każdemu od razu wszystko pójdzie gładko. To jak nauka jazdy na rowerze bez bocznych kółek – pewnych nawyków trzeba się oduczyć a wyrobić nowe, co może się wydawać trudne, ale potem człowiek widzi, że absolutnie było warto.

Rozwiązania najczęściej przewijających się problemów są stale uzupełniane w szczegółowej instrukcji palenia od góry.

W Polsce też pomału się przebijamy przez beton

Po raz pierwszy oficjalnie zaleciło rozpalanie od góry (i czystsze palenie w ogóle) Ministerstwo Środowiska w swoim poradniku “Czyste ciepło w moim domu ze spalania paliw stałych” wydanym w październiku 2017.

Co nie zmienia faktu, że dla kilku ośrodków czystsze palenie jest nie w smak i wbrew interesom:

• Alarmy smogowe są zainteresowane całkowitą likwidacją węgla i drewna, stąd mierzi ich każda próba poprawy techniki spalania tych paliw, gdyż z brudnym wunglem walczy się łatwiej niż z wunglem spalanym bez dymu.
• Producenci nowoczesnych kotłów węglowych przeważnie roją sobie w paleniu od góry zagrożenie dla sprzedaży ich wyrobów. Nie widzą problemu w tym, że kosztują one po 8–10 tysięcy czyli daleko ponad możliwości zwykłego człowieka, za to widzą problem w tym, że użytkownik ich starszego wyrobu przestanie kopcić. Takiego problemu nie mają producenci pieców i kominków w Europie, którzy promują rozpalanie od góry jako naturalną i prawidłową metodę palenia.

Źródło: http://czysteogrzewanie.pl/jak-palic-w-piecu/rozpalanie-od-gory/